Lekka praca dla montera, tel. 22 754 46 70

Tynki, wylewki, piana pur, tel. 668 327 588

Historia Wokół Nas, miesięcznik Co i jak (nr 45) grudzień 2002

    W okresie staropolskim wieś nosiła nazwę Linino. Położona była w ziemi czerskiej, powiecie (sądowym) czerskim, w parafii Czersk. Jest to jedna z najstarszych wsi w dzisiejszym powiecie piaseczyńskim.

    Linin we wczesnym średniowieczu należał do książąt mazowieckich. Konrad I Mazowiecki w 1244 r. wystawił w Płocku dokument, w którym wieś tę nadał parafii czerskiej. W uzasadnieniu czytamy, że probostwo dotąd czerpało dochody wyłącznie z jałmużny: kościół parafialny dotychczas znajduje się nieuposażony, lecz z samych tylko jałmużn się utrzymuje, wynika ztąd iż gdy miłosierdzie pomiędzy ludźmi staje się mniej gorliwem w takim rzeczy niedostatku cześć Boska idzie w zaniedbanie; ażeby zatem nadal tym wspanialej i podług godności rzeczy, cześć ta przez kapłanów i inne sługi kościoła odbywała się, postanawiamy wolą naszą rzeczony kościół uposażyć; a zatem w Imię Boże: Wieś Naszą Linin ze wszystkiemi przyległościami, żadnych nie wyjmując ani dla Nas ani dla Naszych następców, Plebanowi teraźniejszemu Czerskiemu , i w następnym czasie mającym być dajemy, darujemy, prawa wieczystego dopuszczamy. Nadto mieszczanom naszym Czerskim i innym mieszkańcom naszych wsi, we młynie plebańskim, w rzeczonej wsi kiedyś mającym się założyć, ziarna wszelkiego rodzaju mleć dozwalamy.
    Wyjątkowo długo Linin pozostawał własnością parafii, a ze względu na bliskie sąsiedztwo Czerska dzielił jego burzliwe losy.
    Zmiana sytuacji nastąpiła po trzecim rozbiorze Polski. Rząd pruski wydał postanowienie o konfiskacie majątków kościelnych i taki los spotkał też opisywaną wieś. Rekompensatą za zabrany majątek było sfinansowanie odbudowy zrujnowanego kościoła parafialnego w mieście Czersku. Istniejący do dziś kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego wzniesiono w latach 1803-1805; ukończono za panowania króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.


Pierwsza strona oryginału kontraktu z 1830 r. kupna dóbr rządowych Linin przez Wincentego Kozłowskiego.

    W okresie Królestwa Kongresowego Linin, jako własność skarbowa , był administrowany przez Ekonomię rządową w Potyczy. W ręce prywatne trafił w 1830 r. Kontrakt kupna i sprzedaży dóbr rządowych Linin został zawarty 30 kwietnia tego roku, pomiędzy radcą stanu Wincentym Kozłowskim, a ówczesnym ministerstwem - Komisją Rządową Przychodów i Skarbu. Nowy właściciel powiększył swój stan posiadania, ponieważ od 1826 r. miał położony po sąsiedzku Czaplin.. Dobra ziemskie Linin składały się z folwarku i wsi o tej samej nazwie. Całość w momencie zakupu obciążona była pożyczką zaciągniętą w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Kozłowski zobowiązał się do stopniowej spłaty długu. Przez kolejne lata on i jego następcy borykali się z tym problemem. W tym okresie wieś Linin liczyła 10 domów, a mieszkało tu 82 włościan.
W 1851 r. Wincenty Kozłowski sprzedał Linin Felicjanowi Antoniemu Kozłowskiemu (właścicielowi Czaplina od 1843 r.). Nabywca był nauczycielem i pisarzem historycznym, a wygrana na loterii umożliwiła mu kupno Czaplina. Zasłynął opublikowaniem pierwszej historii Mazowsza za panowania książąt, wydanej w Warszawie w 1858 r. W 1867 r., na mocy ukazu carskiego z 1864 r., włościanie z Linina otrzymali ziemię na własność. Gospodarstwa dostali: Monika Piętaszewska, Jan Wojciechowski, Mikołaj Denarewski, Franciszek Kowalski, Jan Durka, Józef Sasanka, Franciszek Klimek, Józef Denarewski, Wojciech Bączek, Kazimierz Żywek, Jan Maciakowski, Piotr Klimek, Józef Dynakowski, Ludwik Machlet. Oprócz 14 osad włościańskich wydzielono wspólne pastwisko oraz wspólny las należący do 11 osad. Dwanaście osad otrzymało prawo wypasu 41 sztuk bydła na dworskich polach i w lasach. Felicjan Antoni miał ośmioro dzieci. Zmarł w Czaplinie w 1870 r. Po jego śmierci i zakończeniu formalności postępowania spadkowego dobra przeszły na jego dzieci. Majątek został wystawiony na sprzedaż publiczną. Nabywcą Linina i Czaplina stał się w 1872 r. Gustaw Adolf Rothert, dyrektor Banku Handlowego w Rydze. W dwa lata później na żądanie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego odbyła się w Warszawie ponowna licytacja Linina. Nowym właścicielem został Stanisław Stroński. W 1878 r. Stroński sprzedał dobra Władysławowi Michniewiczowi, ten zaś w 1882 r. Feliksowi Ostaszewskiemu. W następnym roku Ostaszewski zamienił z Felicjanem Długoborskim Linin wraz z Czaplinem na nieruchomość w Warszawie. W 1887 r. Długoborski dokonał kolejnej zamiany obu wsi na nieruchomość warszawską. W ten sposób Linin i Czaplin trafiły do rąk hrabiego Wincentego Kolonna Walewskiego. Hrabia Walewski zamienił w 1894 r. opisywane dobra na inne o nazwie Sarnów litera A, położone w powiecie będzińskim, w guberni piotrkowskiej. Dotychczasowi ich właściciele Antoni i Tatiana Narkiewiczowie objęli w posiadanie Linin. Po dwóch latach sprzedali go małżonkom Marii i Feliksowi Wacławowi Jełowickim. Jełowiccy w 1898 r. zamienili się dobrami z Liberem vel Ludwikiem Walfiszem na dobra Zubki Małe w powiecie rawskim guberni piotrkowskiej. Jeszcze w tym samym roku Walfisz dokonał podziału swego majątku. Jedną część sprzedał Cecylii i Wincentemu Antoniemu Redłowskim, drugą Stanisławowi Brzezińskiemu, a kolejną trzem nabywcom: Władysławowi Kozłowskiemu, Gustawowi Szmiejke i Władysławowi Zarembie. W 1904 r. Kozłowski i Zaremba stali się właścicielami Linina, każdy z nich objął w posiadanie połowę majątku. W tym też roku Redłowscy swoją część odłączyli od dóbr Linin. Wyłączone grunty otrzymały nazwę hipoteczną „Osada karczemna Linin”. Po śmierci Władysława Zaremby, testamentem spisanym w 1895 r. zapisał on swoją własność żonie Ludwice.
    Grunty folwarku graniczyły od północy i wschodu z osadą Czersk, od północy także z Czaplinkiem, Marianką i Stefanowem, od południa z Aleksandrowem i wsią Linin, a od zachodu z majątkiem Czaplin, Wincentowem i Karoliną.
    Nazwę folwarku Linin już od końca XIX w. używano wymiennie z nazwą Walewice, zapewne dla odróżnienia od wsi włościańskiej Linin. Nazwa pochodzi od nazwiska hrabiego Wincentego Walewskiego, dziedzica Linina i Czaplina w latach 1887-1894. Nazwa hipoteczna pozostała jednak bez zmiany „Dobra ziemskie Linin”.
    W 1898 r. Stanisław Brzeziński kupił od ówczesnego dziedzica Linina Libera Walfisza osadę karczemną Szpruch i sprzedał ją w 1902 r. Władysławowi Kozłowskiemu i Władysławowi Zarembie w równych między nimi częściach.
W 1910 r. od dóbr Linin odłączona została działka gruntu, kupiona przez Antoniego Olszewskiego, dla której założono księgę hipoteczną „Osada Szpruch Dolny”. Kolejnymi właścicielami dóbr ziemskich Linin byli od 1911 r. Jan Przanowski i Zygmunt Józef Ignacy Makulski po połowie (Przanowski kupił swoją część od Władysława Kozłowskiego, a Makulski od Ludwiki Zarembiny). Pierwszy z wyżej wymienionych przed wybuchem wojny, w kwietniu 1914 r. dokupił na licytacji część Makulskiego i stał się wyłącznym posiadaczem Linina.
    Podczas pierwszego Powszechnego Spisu Ludności Rzeczypospolitej Polskiej w 1921 r. wieś Linin liczyła 16 domów i 126 mieszkańców, a wieś Lininek (której genezy nie znamy) 4 domy i 28 mieszkańców. Folwark Walewice posiadał 5 domów mieszkalnych, w których spisano 52 osoby. Wymienione miejscowości zamieszkiwali wyłącznie katolicy.     W okresie II Rzeczypospolitej właścicielem majątku Linin-Walewice był Stefan Kowalski, mieszkaniec Linina. W 1927 r. otrzymał zezwolenie Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Warszawie na parcelację 100 ha gruntów. W 1933 r. orzeczeniem Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Grójcu został zatwierdzony projekt parcelacji i wykaz 14 nabywców (obejmujący 88,9605 ha). W latach 1927-1932 Kowalski zawarł z nimi umowy przyrzeczenia sprzedaży. Parcelacja miała charakter letniskowo-budowlany, a jej obszar otrzymał nazwę „Wzgórza Walewickie”.
Starostwo Powiatowe w Grójcu w 1934 r. oceniło, że większość wierzytelności hipotecznych majątku stanowi własność Skarbu Państwa i że właściciel nie jest, i nie będzie w stanie uiścić należności. Powołano się na postanowienie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 X 1933 r. o przejmowaniu na własność Państwa gruntów za niektóre należności pieniężne. Stąd część gruntów znalazła się we władaniu 1 Pułku Artylerii Najcięższej , który w końcu 1934 r. przeniósł się z Warszawy do Góry Kalwarii. Urządzono na nich poligon taktyczny, gdzie odbywało się codzienne szkolenie ze sprzętem.
    W tym czasie obszar nierozparcelowanej części majątku wynosił 207,86 ha. Według opisu z 1938 r. zabudowania folwarku składały się z: domu administratora, czworaków, 2 stajni murowanych, obory, stodoły i spichrza.
    Do 1867 r. Linin należał do gminy Czaplin, w latach 1867-1954 do gminy Czersk, w latach 1955-1959 do gromady Wincentów, w latach 1960-1972 do gromady Czersk. Od dnia 1 stycznia 1973 r. Linin należy do gminy Góra Kalwaria.
    Dawna wieś Lininek stanowi obecnie część wsi Linin, a Walewice stanowią część wsi Karolina.
    W Lininie znajduje się częściowo zdewastowany, drewniany wiatrak typu koźlak z 1854 r. Został przeniesiony z Warszawy w 1916 r. przez miejscowego młynarza Kacpra Klimka. Stanął na miejscu poprzedniego, który spłonął w czasie działań wojennych w 1915 r. Wewnątrz zachowało się wyposażenie mechaniczne z końca XIX w.

    Ewa i Włodzimierz Bagieńscy
Ewa Bagieńska jest magistrem historii. Pracuje w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Włodzimierz Bagieński jest doktorem historii. W latach 1984-2003 pracował jako kierownik Archiwum m. st. Warszawy Oddział w Górze Kalwarii.